Pierwszy polski satelita przemysłowy SAT-AIS-PL

Creotech Instruments stanęła na czele konsorcjum, którego celem jest stworzenie polskiego satelity komercyjnego SAT–AI–PL do śledzenia statków morskich.

Projekt SAT-AIS-PL ma na celu opracowanie, zbudowanie oraz umieszczenie na orbicie okołoziemskiej polskiego satelity systemu Automatycznej Identyfikacji Statków (AIS – Automatic Identification System) wraz z naziemną stacją telemetrii, śledzenia i kontroli satelity TT&C (Telemetry, Tracking and Control) oraz interfejsem umożliwiającym dystrybucję danych do zdefiniowanych użytkowników końcowych. SAT-AIS-PL to satelitarny system monitorowania ruchu morskiego, który zbiera informacje z automatycznego systemu identyfikacji statków (AIS) na potrzeby bezpieczeństwa i administracji ruchu morskiego.

Satelita SAT-AIS-PL będzie pierwszym polskim satelitą przemysłowym, którego wykonanie zlecono konsorcjum przemysłowo-naukowemu pod przewodnictwem Creotech Instruments S.A., zgodnie z normami obowiązującymi w Europejskiej Agencji Kosmicznej. System satelitarny SAT-AIS-PL będzie się składać z następujących elementów:

1. Satelity o masie ok. 40 kg. z odbiornikiem sygnałów z nadajników AIS zainstalowanych na jednostkach pływających oraz modułem VDES;
2. Naziemnej stacji łączności w Polsce;
3. Centrum kontroli lotu i sterowania zlokalizowanego również w Polsce;
4. Terminali danych AIS udostępniających dane dla użytkowników.

Potencjalnymi użytkownikami danych z systemu są Urzędy Morskie, Służby Ratownictwa Morskiego, Wojsko Polskie, Straż Graniczna.

Wszystkie naziemne elementy infrastruktury systemu zaplanowano zlokalizować w Polsce.

Prace nad polskim segmentem satelitarnym AIS rozpoczęły się w 2014 roku od realizacji wstępnego studium wykonalności (projekt POL-SAT-AIS) zleconego przez Europejską Agencję Kosmiczną w ramach Polish Industry Incentive Scheme konsorcjum instytucji naukowych:

• Instytut Łączności PIB (lider projektu)
• Akademia Morska w Gdyni
• Centrum Badań Kosmicznych PAN

Studium to zostało pozytywnie zaopiniowane przez ESA oraz przez Międzyresortowy Zespół ds. Polityki Kosmicznej w Polsce, które podjęły decyzję o kolejnym etapie prac – pod nazwą SAT-AIS-PL – i zleceniu ich konsorcjum przemysłowo-naukowemu, którego liderem od lutego 2015 roku został Creotech Instruments S.A. Pełnimy rolę głównego wykonawcy i integratora systemu.

Projekt SAT-AIS-PL będzie realizowany przez konsorcjum przemysłowo-naukowe w składzie:

• Creotech Instruments S.A. (lider projektu)
• Hertz Systems Ltd Sp. z o.o.
• Atos Polska S.A.
• Centrum Badań Kosmicznych PAN
• Instytut Łączności PIB
• Akademia Morska w Gdyni
• Śląskie Centrum Naukowo-Technologiczne Przemysłu Lotniczego Sp. z o. o.

Projekt ten realizowany jest na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA – European Space Agency) i potrwa przynajmniej 7 lat. Ramowy harmonogram prac przedstawia się następująco:

Lata 2016-17 – Faza 0/A/B1 – projekt misji satelity, budowa demonstratorów podsystemów.

Lata 2018-20 – Faza B2/C/D/E1 – Projekt systemu, budowa i wystrzelenie satelity.

Lata 2020-2022 – Faza E2/F – faza operacyjna systemu i sprowadzenie satelity z orbity po jej zakończeniu.

Automatyczny System Identyfikacji (AIS) jest systemem bliskiego zasięgu przybrzeżnego do śledzenia statków i zapobiegania ich kolizji. Opracowano go, aby identyfikował i dostarczał informacji o bieżącej pozycji statków i stacji brzegowych. Transpondery AIS automatycznie nadają te informacje w regularnych odstępach czasu. Identyfikacja i dane nawigacyjne są przesyłane z częstotliwością od 2 do 180 sekund, w zależności od aktywności statku. Sygnały AIS są odbierane przez urządzenia zainstalowane na innych statkach lub stacjach brzegowych. System AIS jest obowiązkowy dla wszystkich statków o wyporności od 300 ton wzwyż, pływających na wodach międzynarodowych, statków towarowych o wyporności od 500 ton wzwyż, pływających na wodach lokalnych i wszystkich jednostek pasażerskich. Zasięg horyzontalny systemu AIS wynosi 74 kilometry (40 mil morskich), co oznacza iż statek znajdujący się w odległości większej nie odbierze sygnału z innego statku lub stacji brzegowej z powodu krzywizny horyzontu Ziemi. Dlatego zrodziła się potrzeba wykorzystania satelitów do zbierania i przekazywania danych AIS na statki i stacje brzegowe znajdujące się w odległości większej niż zasięg horyzontalny AIS.